به همین منظور ائمه معصومین علیهم السلام چه در حکومت اموى و چه در زمان تسلط عباسیان به شدت تحت نظر و مراقبت شدید ماءموران و جاسوسان حکومتى بودند و خلفا تلاش مى کردند از کوچکترین حرکت و ملاقات و فعالیت آنان با خبر شوند. 
حمله هاى شبانه ماءموران خلیفه به خانه امام صادق علیه السلام و تبعید و زندانى کردن امام هفتم علیه السلام نمونه هاى بارزى از وحشت دستگاه حکومت عباسى از مقام و موقعیت و محبوبیت و نفوذ ائمه معصومین (ع ) در جامعه اسلامى مى باشد. پنج سال آخر دوران امامت ، امام هشتم علیه السلام مصادف با حکومت ماءمون خلیفه عباسى بود. ماءمون که همواره از قدرت شیعیان در جامعه اسلامى بیمناک بود و از مقام و موقعیت امام رضا علیه السلام در میان آنان به خوبى آگاهى داشت براى جلب نظر شیعیان و پیروان امام رضا(ع ) و با هدف ایجاد محدودیت و زیر نظر داشتن ایشان ، آن حضرت را از مدینه به مرو (خراسان ) آورد.
او ابتدا پذیرفتن خلافت را به امام (ع ) پیشنهاد نمود و هنگامى که با امتناع امام علیه السلام روبرو شد با اصرار تواءم با تهدید، ولایت عهدى را به ایشان پیشنهاد کرد که امام علیه السلام نیز با تهدید ماءمون بالاجبار ولایت عهدى ماءمون را با شرایطى از جمله اینکه هیچگونه دخالتى در امور اجرایى نداشته باشد، پذیرفت .
مقام و موقعیت روزافزون امام علیه السلام در جامعه اسلامى نفوذ معنوى و روحانى ایشان و معرفى سنت نبوى ، به ویژه در جریان برگزارى نماز عید فطر، که امام (ع ) به روش ‍ رسول خدا صلى اللّه علیه و آله و سلم براى اقامه کردن آن از خانه خارج شدند هراس و دلهره ماءمون را دوچندان نمود. او که با پیشنهاد ولایت عهدى به امام رضا(ع ) به هدف و مقصود خود که همانا همراه کردن امام (ع ) با خود بود نرسیده بود، تصمیم گرفت به هر شیوه ممکن امام (ع ) را به شهادت برساند.
لذا امام رضا علیه السلام را با شیوه اى خاص و به صورت پنهانى مسموم و ایشان را به شهادت رسانید. امام هشتم (ع ) در آخر صفر سال 203 هجرى قمرى در سن 55 سالگى به دست ماءمون به شهادت رسید. مرقد مطهر آن حضرت در مشهد مقدس قرار دارد و قبله گاه شیفتگان مقام امامت و ولایت است